Sindirime Yardımcı Organlar; besin maddelerinin içeriğinde olan karbonhidrat maddelere göre protein, yağ, vitamin, su ve mineraller olarak gruplandırılmıştır. Büyük moleküllü besinlerin hücrelerin kullanabileceği kadar küçük moleküllere parçalanması gerekir. Vücuda alınan besinler hücre zarından geçebilecek duruma sindirim işlemi sonucunda meydana gelir.
Sindirim büyük moleküllü besinlerin hücrelerimizin kullanacağı kadar küçük moleküllere dönüşümü olayıdır. Öyleyse vücudumuzda sindirim, besinlerin hücrelerimizin kullanabileceği kadar küçük parçalara bölünmesiyle kana geçişini sağlamak sindirim sisteminin görevidir. Sindirim çiğneme işlemiyle başlamaktadır. Besinlerin çiğneme ve kas hareketleri sonucu küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim ismi verilir. Besinlerin enzim adı verilen salgılar sayesinde parçalanmasına da kimyasal sindirim ismi verilir. Mekanik sindirim, besinlerin sindirim enzimleri olmadan, yalnızca fiziksel şekilde dil, mide, diş, bağırsak hareketleriyle parçalanarak, küçük parçacıklar haline gelmesi olayıdır. Yani besinlerin kesilmesi, parçalanması, bağırsak ve midelerde gönderilen sular sayesinde boza kıvamına gelmesidir. Kimyasal sindirim ise parçalanmış ve sulandırılmış besinlerin enzimler sayesinde tükürük, mide ve bağırsak öz suları, pankreas ve karaciğerin salgısıyla kimyasal değişime uğrayarak, yapı taşlarına ayrılmasıdır. Kimyasal sindirimde mutlaka enzim ve su kullanılmaktadır.
Karaciğer: Safra ismi verilen bir salgı üretir ve
sindirime yardımcı organlar arasındadır.
Safra salgısı bir kanal aracılığı ile yağların kimyasal sindirimini yapabilmek için ince bağırsağa gönderilir. Karaciğer tüm vücudun en büyük organıdır ve yaklaşık 2 kilogram ağırlığındadır. Karın boşluğunda ve sağ üst kısmında konumlanmaktadır. Karaciğer sağ lob ve sol lob olmak üzere iki ayrı bölüme ayrılır. Loblarda öd salgısı yani safra üretilir. Karaciğerden ayrılan bir kanal, loblarda üretilmiş olan safrayı safra kesesine taşımakla görevlidir. Safra kesesinden çıkan koledok kanal ise safra salgısını on iki parmak bağırsağına ulaştırır. Burada safra salgısı yağları yağ damlacıkları olarak inceltmek ve bu şekilde yağların sindirim yüzeyini artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Safra salgısı yavaş yavaş suyunu kaybettiği sırada safra taşları oluşur. Bu durumda koledok kanalı tıkanır. Safranın geri emilmesi ile kana karışır ve kan yoluyla dokulara taşınmaktadır. Bu şekilde sarılık hastalığı meydana gelir.
Karaciğerin yaklaşık olarak 400‘e yakın görevi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını belirtecek olursak; Yağların sindirimini daha çok hızlandıran ve rektum da zararlı bakterilerin üremesini engelleyen safra sıvısını üretir. A, D, E, K, B12 vitamini depolanmasına olanak sağlar ve ayrıca A vitamini üretimine de yardımcı olmakla görevlidir. Vücutta enerji kaynağı olan glikozu, karaciğerde glikojen şeklinde saklayıp, insülin hormonu denetiminde kana dağıtır. Vücutta zararlı maddeleri zararsız bir duruma getirmektedir. Kanın pıhtılaşmasında görev alan proteinleri üretmekle yükümlüdür. Proteinlerin, yağın ve karbonhidratların metabolizmasını düzenler. Proteinlerin karbonhidrat ve yağa dönüşümünü sağlar. Lenf yapımında görevlidir. Proteinler parçalandıktan sonra açığa çıkan amonyağı daha az zehirli olan üre haline çevirmektedir. Yaşlı alyuvarların parçalanmasıyla açığa çıkan demirin depolanmasında yardımcı olur ve alyuvar hücrelerinin üretilmesine olanak sağlar.
Pankreas: Sindirime yardımcı organlar arasında pankreas öz suyunu salgılamakla görevlidir. Pankreas öz suyu proteinlerin, karbonhidratların ve yağların kimyasal sindiriminde etkili enzimleri içermektedir. Midenin sol alt kısmında yer alır. Uzun bir yaprağa benzer. Ortasında boydan boya uzanan bir kanal bulunmaktadır. Pankreas hem hormon hem de enzim salgılayabilen karma bir bez yapısına sahiptir. Pankreas, ince bağırsağın uyarılması sonucu öz su salgılar. Pankreas öz suyunun içinde lipaz enzimi, amilaz ve tripsinojen enzimleri yer almaktadır. Lipaz enzimi, amilaz ve tirpsinojen enzimleri, protein, yağ ve karbonhidrat sindiriminde oldukça etkilidir. Pankreas, bu enzimleri virsung kanalı aracılığıyla onikiparmak bağırsağına iletir. Pankreas aynı zamanda insülin hormonu ve glukagon hormonu salgılar ve doğrudan kana karışır. İnsülin kandaki şeker oranını azaltıcı etki yapmaktadır. Glukagon ise kandaki şeker miktarını artırıcı etki yapar.
